Smak na talerzu: odrobina słodyczy

Array ( [0] => Array ( [ID] => [parent_ID] => 0 [title] => Skarby z pola [slug] => skarby-z-pola [excerpt] => Ludzie od wieków używali ziół przede wszystkim w celach leczniczych, ale także po to, by wydobyć smak potraw i złagodzić ewentualne skutki przejedzenia [content] =>

Ludzie od wieków używali ziół przede wszystkim w celach leczniczych, ale także po to, by wydobyć smak potraw i złagodzić ewentualne skutki przejedzenia.

Zioła to samo zdrowie!

Najpopularniejsze w Polsce, takie jak bazylia, majeranek, mięta, oregano, szałwia i tymianek pochodzą z rodziny jasnotowatych (należy do niej ponad 7 tysięcy gatunków reprezentujących 236 rodzajów). Różnią się krajami pochodzenia i smakiem. Warto dodawać je do dań jak najczęściej, ponieważ mają właściwości antybakteryjne i ułatwiają trawienie. Ale przede wszystkim nadają potrawom wyjątkowy smak.

Bazylia

Swoją nazwę wzięła najprawdopodobniej od greckiego słowa „basileus”, czyli król. W ten sposób doceniono jej lekko pikantny smak i zapach. Przypusza się, że pochodzi z Afryki, ale już 3000 lat temu hodowana była w Egipcie i Indiach.

Bazylia świetnie komponuje się z warzywami, grzybami, potrawami z ryb, małż, raków, drobiu, cielęciny, baraniny, wołowiny i jajek. Jest podstawą włoskiego sosu pesto. Żeby nie utraciła aromatu nie należy jej gotować, tylko posypać gotową już potrawę.

Majeranek

Choć pochodzi z Azji Mniejszej, uważany jest za typowo polskie zioło. Jego korzenny, delikatnie palący słodko-gorzki aromat świetnie podkreśla smak wielu naszych narodowych specjałów, przede wszystkim dań z dziczyzny oraz drobiu.

Majeranek przyśpiesza spalanie tłuszczu, dlatego warto dodawać go do ciężkich, zawiesistych sosów i zup. Podkreśli smak dań z ziemniaków i roślin strączkowych, jest niezastąpiony w grochówce. Ponieważ źle znosi wysokie temperatury, należy dodawać go pod koniec gotowania.

Mięta

Występuje w ponad 30 odmianach, które różnią się od siebie intensywnością smaku. Znana była już w starożytnych Chinach i Egipcie. Zalecano ją przy migrenach oraz zaburzeniach trawienia. Jako składnik potraw ceniona jest ze względu na swój silnie orzeźwiający, pikantny smak.

Najpopularniejsze w Polsce odmiany mięty to pieprzowa, intensywna i ostra, oraz zielona, delikatna i łagodna w smaku.

Najczęściej dodawana jest do kompotów, koktajli i deserów owocowych. Świetnie sprawdza się też jako dodatek do zup (na bazie fasoli, grochu lub soczewicy), cielęciny, jagnięciny, baraniny i raków.

Oregano

Znane w starożytności, na wieki popadło w zapomnienie. W drugiej połowie XX wieku na nowo odkryli je Włosi i to właśnie dzięki nim oregano powróciło na światowe stoły. Ta pochodząca z Turcji roślina ma charakterystyczny niezwykle silny, a zarazem przyjemny zapach oraz lekko gorzkawy smak.

Oregano to przede wszystkim świetny towarzysz wielu warzyw, m.in. pomidora, cukini, bakłażana i papryki. Jest niezastąpione w kuchni włoskiej, greckiej i meksykańskiej, gdzie dodaje się je do sałatek, ryb i mięs z grilla oraz potraw z fasoli. Dobrze znosi wysokie temperatury, suszone oregano można długo gotować razem z potrawą.

Szałwia

Szałwia znaczy zdrowie, a jej nazwa wzięła się najprawdopodobniej od łacińskiego słowa „salvare”. Jest znana od 8000 lat, pochodzi z rejonów basenu Morza Śródziemnomorskiego i Azji Mniejszej. W VIII i IX pito ją zamiast herbaty i używano do wędzenia produktów.

Jej charakterystyczny korzenno-cierpki smak doda wyrazistości potrawom z czerwonego mięsa, dziczyzny, drobiu i ryb. W kuchni śródziemnomorskiej dodawana jest do sałatek, past i chleba (np. focaccia). Można gotować ją razem z daniem lub świeżą wykorzystać jako dekorację.

Tymianek

Jego ostry, lekko gorzki smak ceniono już w starożytności. Znajduje szerokie zastosowanie w kuchni śródziemnomorskiej, gdzie chętnie dodawany jest do potraw mięsnych, głównie z baraniny, dziczyzny, królika i drobiu oraz do pasztetów, zup i kiełbas.

Tymianek wzbogaci także dania z grzybów, ziemniaków i roślin strączkowych. Dobrze łączy się z kozim serem oraz świeżymi i grillowanymi warzywami. Suszony jest bardziej aromatyczny niż świeży, można go gotować razem z potrawą.

Co nowego?

Na polskich stołach coraz częściej goszczą też inne egzotyczne zioła o swojskich nazwach.

Czarnuszka siewna

Pochodzi z Azji, dziś uprawiana jest głównie w Indiach, Turcji i Egipcie. W Europie była popularna i hodowana do końca XVII wieku, potem popadła w zapomnienie. Na fali zainteresowania kuchnią azjatycką wraca do łask. Stosuje się ją głównie jako przyprawę wypieku do chleba.

Cząber

Pochodzi ze wschodnich obszarów Morza Śródziemnego. Posiada charakterystyczny, intensywny zapach oraz korzenny, lekko gorzkawy smak. Polecany jest jako dodatek do potraw z roślin strączkowych, kapusty i zup jarzynowych. Z powodzeniem można dodać go do sałatki lub mizerii.

Estragon

Lubi klimat umiarkowany i śródziemnomorski. Charakteryzuje się specyficznym słodkawym zapachem i korzenno-ziołowym smakiem. Jest świetnym uzupełnieniem dań z białego mięsa, twarogu, różnego rodzaju farszów, masła ziołowego i świeżych sałatek. Ceniony jest jako składnik kiszonek warzywnych, zwłaszcza ogórków, ponieważ poprawia ich smak oraz wpływa na ich jędrność i trwałość.

Kolendra

Uprawiana na całym świecie, pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego. Specyficzny słodko- piekący smak idealnie komponuje się z daniami mięsnymi, zwłaszcza z jagnięciny, indyka i wieprzowiny. Warto dodać ją do zupy na bazie marchwii, soczewicy lub fasoli. Stosuje się ją również do pieczywa i pierników. Suszone owoce są ważnym składnikiem wielu mieszanek z przyprawami m.in. curry.

Lubczyk

Znany już w starożytności, gdzie cenino jego specyficzny, podobny do selera zapach i smak. Współczesnym kojarzy się z popularną przyprawą “maggi”. Od wieków uważany jest za afrodyzjak. Jego polska nazwa pochodzi od słowa “lubić”, które dawniej znaczyło dokładnie to samo co “kochać”. Trudno o bardziej bezpośrednią reklamę tego zioła, które z powodzeniem można dodawać do wielu potraw zamiast soli.

Rozmaryn

Uprawiany jest głównie w rejonie Morza Śródziemnego. Jest bardzo aromatyczny, ma silnie korzenny, palący oraz nieco gorzki smak. Powszechnie używa się go do potraw mięsnych, szczególnie z wieprzowiny, baraniny, jagnięciny, drobiu oraz dziczyzny. Świetnie podkreśla smak pieczonych ziemniaków i zup jarzynowych. W kuchni francuskiej jest często dodawany do grzybów i ciemnych sosów.

[type] => 1 [news_url] => [news_image] => 99 [news_gallery] => 0 [news_input_time] => 1377874100 [news_publication_time] => 1377874100 [news_priority] => 1 [news_priority_end_time] => 1377960200 [highlight] => 0 [status] => 1 [news_ID] => [name] => [value] => [main_ID] => 35 [] => [z] => Array ( [ID] => 36 [news_id] => 37 [fit_id] => 35 [fit_table] => news [order_position] => 1 ) ) [1] => Array ( [ID] => [parent_ID] => 0 [title] => Smak na talerzu: szczypta pikanterii [slug] => szczypta-pikanterii [excerpt] => Jedzenie od dawna nie służy wyłącznie dostarczaniu energii. Ma też sprawiać przyjemność. A nic tak nie cieszy podniebienia, jak cudownie doprawione danie. [content] =>

Jedzenie od dawna nie służy wyłącznie dostarczaniu energii. Ma też sprawiać przyjemność. A nic tak nie cieszy podniebienia, jak cudownie doprawione danie.

Wbrew pozorom na polskich stołach nie króluje tylko sól i pieprz. Przyjrzeliśmy się ulubionym przez nas przyprawom, tym bardziej i mniej popularnym. Warto po nie sięgać, żeby codziennie na nowo odkrywać smak potraw.

Pieprz

Od czasów cesarstwa rzymskiego należy do najpopularniejszych przypraw. Niezastąpiony w daniach mięsnych, sałatkach i kanapkach. W przeszłości dostępny był tylko dla bogaczy, służył jako waluta i był wymieniany na złoto. Palący smak zawdzięcza związkowi o nazwie piperyna. Jej zawartość rośnie wraz z dojrzewaniem ziaren, dlatego właśnie pieprz czarny jest ostrzejszy niż biały. Zielony natomiast charakteryzuje się łagodniejszym smakiem, ponieważ zbierany jest w momencie, kiedy owoce nie są jeszcze w pełni dojrzałe. Najrzadziej spotykany jest najostrzejszy pieprz czerwony, który otrzymuje się z w pełni dojrzałych owoców.

Ziele angielskie

Do Europy sprowadził je Krzysztof Kolumb, przekonany, że wiezie drogocenny pieprz. Ziele angielskie pochodzi z Jamajki i obok wanilii było ulubioną przyprawa Azteków. Jest mocno aromatyczne i przyjemnie ostre. W smaku przypomina mieszankę goździków, cynamonu i gałki muszkatołowej. Swoją polską nazwę zawdzięcza oszałamiającej karierze, jaką ta aromatyczna przyprawa zrobiła w Anglii. Tam jednak nosi nazwę „allspice”, czyli “wszystkie przyprawy”. Szczypta ziela świetnie wzbogaca np. smak mięsa.

Papryka

Pod tym hasłem kryje się masa przypraw stworzonych z 5 różnych rodzajów tego warzywa: papryki delikatesowej, słodkiej, półsłodkiej, różowej i ostrej. O smaku decyduje także dojrzałość zbieranego owocu oraz stosunek zmielonych ziaren do miąższu w gotowej przyprawie. Ze względu na pikantny smak przez lata używana była jako tańszy zamiennik pieprzu. W Polsce najpopularniejsza jest suszona, mielona papryka ostra i słodka. Jest wyśmienitym dodatkiem do wszelkiego rodzaju potraw z mięsa i warzyw.

Chili

Znane jest również pod nazwą pieprz Cayenne i powstaje z mielonych strąków ostrej papryki chili. Co ciekawe, nawet owoce z jednego krzaka potrafią różnić się intensywnością smaku. Odpowiada za to związek o nazwie kapsaicyna, który działa na receptory bólu, powodując uczucie pieczenia i ostrości w jamie ustnej. Ta pochodząca ze Środkowej i Południowej Ameryki przyprawa do Europy zawitała wraz z Krzysztofem Kolumbem. Przypisuje się jej właściwości wspomagające spalanie tłuszczu, dlatego warto dodawać je do tłustych, mięsnych potraw. Ale pasuje także do lekkich dań z warzyw, ryżu lub kaszy.

Curry

To najpopularniejsza mieszanka przypraw w Indiach, gdzie od wieków ulepsza się jej recepturę. Od kilku lat z powodzeniem podbija podniebienia smakoszy na całym świecie jako wyśmienity dodatek do mięs, warzyw i ryżu. W jej skład wchodzi kurkuma, kozieradka, kolendra, gałka muszkatołowa, pieprz czarny, chili, czosnek, kardamon, goździki, kmin rzymski, cynamon, imbir oraz odrobina soli.

Asafetyda

Kolejną przyprawą prosto z Indii jest asafetyda, która uzyskiwana jest z korzeni i kłączy zapaliczki cuchnącej. W postaci surowej ma ostry i nieprzyjemny zapach, dlatego musi być zamknięta w szczelnym pojemniku. Po ugotowaniu nadaje daniu przyjemny aromat podobny do smażonej cebuli i czosnku, dzięki czemu pasuje do mięs, ziemniaków i kasz.

Harissa

Popularna w kuchni tunezyjskiej mieszanka przypraw o ostrym, przyjemnie palącym smaku. W jej składzie znajdziemy kolendrę, paprykę, kmin rzymski, chili, czosnek i sól. Na bazie przyprawy można stworzyć pikantną pastę, ktora będzie świetnym dodatkiem do wielu dań.

Galgant

Jest to pochodząca z południowej Azji spokrewniona z imbirem roślina. Ma ostro-gorzki, cytrynowo-korzenny smak, czasami przypominający pieprz, imbir i świerk. Suszony staje się słodszy i w smaku podobny jest do cynamonu. Świeży jest popularnym składnikiem wielu azjatyckich dań, suszony stosowany jest w mieszankach przypraw (np. chińskie 5 smaków).

Kozieradka

W Polsce najłatwiej kupić nasiona kozieradki. W smaku są gorzkawe, po zmieleniu lub zagotowaniu mają intensywny orzechowy zapach, dlatego przed dodaniem do potrawy zawsze należy je uprażyć na patelni z odrobiną oliwy. Są cenione w kuchni wegetariańskiej, ponieważ nadają potrawom z warzyw i tofu niezwykły aromat.

Liść laurowy

Suszone liście wiecznie zielonego krzewu o nazwie wawrzyn szlachetny mają charakterystyczny korzenny zapach i gorzkawy, specyficzny smak, co jest zasługą zawartych w liściach olejków eterycznych. W starożytnym Rzymie i Grecji wieńcem z liści laurowych przystrajano głowy zwycięzców igrzysk. Dziś mają szerokie zastosowanie w kuchni jako dodatek do zup oraz potraw z mięsa, zwłaszcza dziczyzny i wołowiny.

Jałowiec

To prawdopodobnie najstarsza na świecie przyprawa. Naukowcy podejrzewają, że używany był przez naszych praprzodków już w epoce kamiennej do przyprawiania upolowanej zwierzyny. Owoce jałowca charakteryzują się gorzko-słodkim, korzennym smakiem i ciekawym leśnym aromatem, są niezastąpione w daniach z dziczyzny.

Sól

Na naszej liście jest wyjątkiem, ponieważ nie jest produktem pochodzenia roślinnego. Jedzona z umiarem korzystnie działa na zdrowie, ponieważ pobudza organizm i dostarcza jodu, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Nadmiar szkodzi ze względu na wysoką zawartość szkodliwego sodu. Jeśli nie wyobrażamy sobie bez niej życia, wybierajmy sól morską, która zawiera nieco mniej tego szkodliwego pierwiastka niż najczęściej kupowana sól kuchenna.

Żeby życie miało smak

Przyprawy to nic innego jak sama natura. W gotowej mieszance nie powinno być nic ponad to, co jest darem ziemi. Omijajmy więc te, w których kryją się dodatki takie jak glutaminian sodu czy sól. Co prawda przedłużają ich trwałość, ale nie są obojętne dla zdrowia. Przyprawy najlepiej kupować osobno, w jak najmniejszych opakowaniach. Dzięki temu zawsze będą świeże. Warto zainwestować w młynek i samodzielnie mielić ziarna, dzięki czemu będą bardziej aromatyczne. A zapach w dużym stopniu odpowiada za odczuwanie smaku.

[type] => 1 [news_url] => [news_image] => 100 [news_gallery] => 0 [news_input_time] => 1377874100 [news_publication_time] => 1377874100 [news_priority] => 1 [news_priority_end_time] => 1377960200 [highlight] => 0 [status] => 1 [news_ID] => [name] => [value] => [main_ID] => 36 [] => [z] => Array ( [ID] => 37 [news_id] => 37 [fit_id] => 36 [fit_table] => news [order_position] => 2 ) ) )